Γλωσσάρι

αμφιβληστροειδοπάθειαπροωρότητας (ROP): μια πάθηση του αμφιβληστροειδούς του ματιού που συναντάμε κυρίως σε πρόωρα βρέφη.

αναιμία: μη φυσιολογική χαμηλή συγκέντρωση ερυθρών αιμοσφαιρίων -ή αλλιώς αιμοσφαιρίνης- στο αίμα.
ανάλυση αερίων του αίματος: μια εξέταση αίματος με σκοπό τον προσδιορισμό των επιπέδων οξυγόνου, διοξειδίου του άνθρακα και οξύτητας του αίματος.

αναπνευστήρας: ένα μηχάνημα υποστήριξης της αναπνοής με παροχή και ρύθμιση της ροής του αέρα (οξυγόνου και πίεσης) μέσω ενός σωλήνα που περνάει από τη μύτη ή το στόμα έως την τραχεία.

ανοικτός αρτηριακός πόρος (ή βοτάλειος πόρος): μια πάθηση κατά την οποία το αιμοφόρο αγγείο που συνδέει την αορτή (την κύρια αρτηρία του σώματος) με την πνευμονική αρτηρία (την αρτηρία που τροφοδοτεί με αίμα τους πνεύμονες) δεν κλείνει όπως θα έπρεπε, μερικές ώρες μετά τη γέννηση.

ανοσοποίηση: χορήγηση εμβολίου με σκοπό την πρόκληση παραγωγής αντισωμάτων τα οποία προστατεύουν από μια λοίμωξη.

αντισώματα: πρωτεΐνες του αίματος οι οποίες επιτίθενται σε κάθε ξένη ουσία, όπως τα βακτήρια και οι ιοί.

αντλία έγχυσης: μια συσκευή η οποία προσαρμόζεται σε έναν ενδοφλέβιο καθετήρα, η οποία ρυθμίζει την ποσότητα υγρού που εισέρχεται στην κυκλοφορία αίματος του μωρού.

αορτή: η κύρια αρτηρία που ξεκινά από την καρδιά.

άπνοια: μια παύση της αναπνοής που διαρκεί 20 δευτερόλεπτα και πάνω.

αρνητικοί κατά Gram οργανισμοί: ένα είδος βακτηρίων το οποίο μπορεί να προκαλέσει λοίμωξη εάν εισέλθει στο σώμα του μωρού μέσω ενός σωλήνα του αναπνευστήρα ή κατά τον τοκετό.

αρτηριακή πίεση: η πίεση που το αίμα ασκεί στα τοιχώματα των αιμοφόρων αγγείων. Η πίεση αυτή κάνει δυνατή τη ροή του αίματος μέσα στα αγγεία.

ασφυξία: έλλειψη οξυγόνου του οργανισμού, συνοδευόμενη από αυξημένα επίπεδα διοξειδίου του άνθρακα. Η κατάσταση αυτή μπορεί να προκαλέσει σοβαρή βλάβη στα συστήματα οργάνων του σώματος, ακόμα και θάνατο, εάν δεν αντιμετωπιστεί γρήγορα.

βαθμολογία apgar: αξιολόγηση του νεογνού βασισμένη σε πέντε κριτήρια: καρδιακός ρυθμός (σφύξεις), αναπνευστική προσπάθεια, μυϊκός τόνος, απόκριση σε ερεθίσματα και χρώμα δέρματος. Κάθε κριτήριο βαθμολογείται με 0-2, με καλύτερη βαθμολογία το 10.

βραδυκαρδία: ο πιο αργός από τον φυσιολογικό καρδιακό ρυθμό του νεογνού.

βρογχιολίτιδα: φλεγμονή των μικρών αεραγωγών των πνευμόνων (βρογχιόλια).

βρογχοπνευμονική δυσπλασία: χρόνια αναπνευστικά προβλήματα που προέρχονται από βλάβη του πνευμονικού ιστού λόγω τεχνητού αερισμού των πνευμόνων. Τα παιδιά που χρειάζονται υποστήριξη από αναπνευστήρα ή/και συμπληρωματικό οξυγόνο για περισσότερες από 28 ημέρες παρουσιάζουν αυτή την πάθηση. Επίσης είναι γνωστή και ως χρόνια πνευμονική νόσος (ΧΠΝ).

γλυκόζη: ένα απλό σάκχαρο το οποίο δίνει ενέργεια στον οργανισμό.

γαστροοισοφαγική παλινδρομική νόσος  (ΓΟΠΝ): η ροή του περιεχομένου του στομάχου προς τον οισοφάγο, η οποία μπορεί να καταλήγει σε εμετό (λέγεται και γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση).

διασωλήνωση: η εισαγωγή καθετήρα / σωλήνα στην τραχεία μέσω της μύτης ή του στόματος για την υποβοήθηση της αναπνοής.

διορθωμένη ηλικία: η ηλικία ενός πρόωρου νεογνού εάν είχε γεννηθεί κανονικά (ως τελειόμηνο).

εγκεφαλική αιμορραγία (ενδοκοιλιακή αιμορραγία): μη φυσιολογική αιμορραγία στις κοιλίες του εγκεφάλου και πιθανώς στον ιστό που περιβάλλει τον εγκέφαλο.

ειλεοστομία: μια οπή στο τοίχωμα της κοιλιάς που δημιουργείται με χειρουργική επέμβαση η οποία επιτρέπει αλλαγή στην κατεύθυνση του εντέρου ώστε τα κόπρανα να αποβάλλονται σε έναν ειδικό σάκο. Αυτή η διαδικασία μπορεί να είναι απαραίτητη σε προβλήματα που δημιουργούνται από απόφραξη του εντέρου ή νεκρωτική εντεροκολίτιδα.

εμβρυϊκό πνευμονικό υγρό: υγρό που δημιουργείται στους πνεύμονες πριν από τον τοκετό.

ενδοκρανιακή αιμορραγία: βλέπε «ενδοκοιλιακή αιμορραγία».

ενδοκοιλιακή αιμορραγία (ενδοκρανιακή ή εγκεφαλική αιμορραγία): μη φυσιολογική αιμορραγία στoυς θαλάμους του εγκεφάλου και πιθανώς στον ιστό που περιβάλλει τον εγκέφαλο.

ενδοτραχειακός σωλήνας: ένας μικρός σωλήνας που τοποθετείται μέσα στην τραχεία έτσι ώστε να είναι δυνατή η ροή αέρα ή/και οξυγόνου στους πνεύμονες, παρακάμπτοντας τη μύτη.

ενδοφλέβιος (IV): ο τρόπος χορήγησης υγρών, τροφής ή/και φαρμάκων απευθείας μέσα σε μια φλέβα.

επιφανειοδραστικός παράγοντας (ΕΠ): μια ουσία που σχηματίζεται στους πνεύμονες και βοηθά να παραμένουν σε διάταση οι κυψελίδες (μικροί σάκοι που περιέχουν αέρα), αποφεύγοντας τον πνευμοθώρακα .
συνθετικός επιφανειοδραστικός παράγοντας: υγρό το οποίο χορηγείται απευθείας στους πνεύμονες για τη διόρθωση της ανεπάρκειας του φυσικού ΕΠ, αποφεύγοντας σοβαρά αναπνευστικά προβλήματα.

εργοθεραπευτής: επαγγελματίας της υγείας ο οποίος ειδικεύεται στην υποστήριξη του ασθενή σε αναπτυξιακές δεξιότητες / που αφορούν στη λειτουργικότητα, όπως η χρήση των χεριών, των βραχιόνων, του στόματος και της γλώσσας.

ερυθρά αιμοσφαίρια (ερυθροκύτταρα): τα κύτταρα του αίματος που μεταφέρουν οξυγόνο.

ηλεκτροεγκεφαλογράφημα (ΗΕΓ): μια καταγραφή της ηλεκτρικής δραστηριότητας του εγκεφάλου σε διάγραμμα

ηλεκτροκαρδιογράφημα (ΗΚΓ): μια καταγραφή της ηλεκτρικής δραστηριότητας της καρδιάς σε διάγραμμα.

ηλικία κύησης: ο αριθμός των εβδομάδων από την πρώτη ημέρα της τελευταίας περιόδου έως την ημέρα του τοκετού.

ηχοκαρδιογράφημα: η χρήση υπερήχων για την αξιολόγηση της δομής και της λειτουργίας της καρδιάς και των μεγάλων αγγείων.

θερμαντική πηγή με ακτινοβολία: μια πηγή θερμότητας για ανοιχτή θερμοκοιτίδα η οποία ζεσταίνει το βρέφος.

ίκτερος (υπερχολερυθριναιμία): κίτρινος χρωματισμός του δέρματος που προκαλείται από αύξηση της χολερυθρίνης στο αίμα.

καθετήρας: στενός, εύκαμπτος σωλήνας που χρησιμοποιείται είτε για την παροχή υγρών στο σώμα είτε για την απομάκρυνσή τους από αυτό.

καρδιοπνευμονική ανάνηψη (ΚΑΡΠΑ / CPR): μια μέθοδος ανάνηψης του νεογνού το οποίο έχει σταματήσει να αναπνέει και οι χτύποι της καρδιάς του έχουν σταματήσει ή επιβραδυνθεί πέρα από το φυσιολογικό.

κολοστομία: ένα άνοιγμα στο τοίχωμα της κοιλιάς (που δημιουργείται με χειρουργική επέμβαση) το οποίο επιτρέπει απευθείας την κένωση από το παχύ έντερο (συγκεκριμένα από το κατώτατο τμήμα του, το κόλον) σε έναν σάκο εκτός του σώματος.

κρανιακή πηγή: μαλακό σημείο ανάμεσα στα οστά το κρανίου του νεογέννητου

κυψελίδες: μικρές δομικές μονάδες των πνευμόνων όπου το αίμα εμπλουτίζεται με οξυγόνο ενώ απομακρύνεται το διοξείδιο του άνθρακα.

λοιμώξεις από στρεπτόκοκκο της ομάδας B (GBS): ένα είδος βακτηριακής λοίμωξης η οποία μπορεί να μεταδοθεί από τη μητέρα στο βρέφος κατά τον τοκετό.

μέθοδος Καγκουρό (kangaroocare): μια τεχνική τοποθέτησης των βρεφών στο στήθος του γονιού τους έτσι ώστε το δέρμα του να είναι σε απευθείας επαφή με το δικό τους.

μηκώνιο: πρασινόμαυρη ουσία που βγάζει το βρέφος στην πρώτη κένωσή του, κατά τη διάρκεια ή πολύ κοντά στον χρόνο του τοκετού.

Μονάδα Εντατικής Θεραπείας Νεογνών (ΜΕΝΝ) : ειδική μονάδα ενός νοσοκομείου, η οποία παρέχει εντατική φροντίδα στα νεογέννητα.

μόνιτορ (ζωτικών σημείων): ένα μηχάνημα που καταγράφει πληροφορίες όπως ο καρδιακός παλμός, η θερμοκρασία του σώματος, ο ρυθμός αναπνοής και η αρτηριακή πίεση.

νεκρωτική εντεροκολίτιδα (ΝΕΚ): μια νόσος του γαστρεντερικού η οποία προκαλείται από φλεγμονή του γαστρεντερικού σωλήνα ή από μειωμένη αιμάτωση του εντέρου.

νεογνική περίοδος: οι πρώτες 28 ημέρες ζωής.

νεογνολόγος: ο γιατρός που είναι ειδικευμένος στην ιατρική φροντίδα και ανάπτυξη των πρόωρων νεογνών και των νεογέννητων που νοσούν.

νεφελοποιητής (θεραπεία με): μια μέθοδος χορήγησης φαρμάκου μέσω μετατροπής του σε σταγονίδια τα οποία εισέρχονται στους πνεύμονες με την εισπνοή.

νιτρικό οξύ: αέριο που χορηγείται στους πνεύμονες για τη βελτίωση της οξυγόνωσης σε βαριά άρρωστα βρέφη.

νόσος από αναπνευστικό συγκυτιακό ιό (RSV): μια λοίμωξη του αναπνευστικού η οποία προκαλείται από έναν πολύ συνηθισμένο ιό και μπορεί να έχει σοβαρές επιπλοκές σε βρέφη που έχουν γεννηθεί πρόωρα, με ή χωρίς βρογχοπνευµονική δυσπλασία, και σε βρέφη με συγγενή καρδιοπάθεια.

ομφαλικός καθετήρας: ένας στενός, εύκαμπτος καθετήρας που εισάγεται μέσω ενός αγγείου στον ομφαλό του μωρού.

ορόσημα ανάπτυξης: σημαντικές στιγμές στην ανάπτυξη του μωρού, όπως μπουσούλημα, περπάτημα και ομιλία.

οσφυονωτιαία παρακέντηση: μια διαγνωστική διαδικασία κατά την οποία εισροφάται εγκεφαλονωτιαίο υγρό με μια βελόνα, η οποία εισάγεται μεταξύ δύο σπονδύλων της μέσης στην περιοχή που περιέχει εγκεφαλονωτιαίο υγρό.

παράκαμψη: ένα πέρασμα μεταξύ δύο περιοχών του σώματος που δημιουργείται χειρουργικά – π.χ., η κοιλιο-περιτοναϊκή παράκαμψη, η οποία απομακρύνει υγρό από τις κοιλίες του εγκεφάλου προς την κοιλιακή χώρα ενός παιδιού με υδροκέφαλο.

παρεντερική διατροφή: χορήγηση τροφής απευθείας στην κυκλοφορία του αίματος του μωρού, παρέχοντας τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά, όπως υδατάνθρακες, ηλεκτρολύτες, πρωτεΐνη, ιχνοστοιχεία, βιταμίνες και λίπη χωρίς να χρησιμοποιείται το πεπτικό σύστημα.

παροδική ταχύπνοια του νεογνού: γρήγορη αναπνοή η οποία βελτιώνεται σταδιακά τις πρώτες ώρες ή ημέρες μετά τη γέννηση.

περιγεννητική περίοδος: ο χρόνος αμέσως πριν, κατά τη διάρκεια και μετά τη γέννηση, συνήθως από την 28η εβδομάδα κύησης έως 7 ημέρες μετά τον τοκετό.

περιφερικοί φλεβικοί καθετήρες (PICC): καθετήρες που εισάγονται μέσω του δέρματος σε μια φλέβα και χρησιμοποιούνται για τη χορήγηση παρεντερικής διατροφής στο νεογνό.

πνευμονία: μια λοίμωξη των πνευμόνων που οδηγεί σε δυσκολία στην αναπνοή, βήχα, πόνο στο στήθος και πυρετό.

πνευμονική αρτηρία: η αρτηρία η οποία μεταφέρει αίμα από την καρδιά στους πνεύμονες.

προβλήματα ανάπτυξης: αποτυχία στις αναμενόμενες ικανότητες που συνδέονται με την ηλικία του μωρού. Μπορεί να περιλαμβάνουν τον αδρό και τον ακριβή συντονισμό των κινήσεων (όπως το κύλισμα ή «ρολάρισμα», το κάθισμα ή το πιάσιμο μικρών αντικειμένων με τον αντίχειρα και τα δάκτυλα), δυσκολίες στην επικοινωνία, τη μάθηση και την κοινωνικότητα.

πρωτόγαλα (πύαρ): το λεπτόρρευστο, κιτρινωπό υγρό που εκκρίνεται από το στήθος πριν από το μητρικό γάλα. Το υγρό αυτό είναι πλούσιο σε αντισώματα, τα οποία προσφέρουν στο νεογέννητο προστασία από τις λοιμώξεις.

πρόωρο νεογνό: Ένα μωρό που έχει γεννηθεί σε λιγότερες από 37 εβδομάδες κύησης (μετά τη σύλληψη) θεωρείται πρόωρο. Τα μωρά που γεννιούνται με βάρος γέννησης κάτω από (<) 1000 γραμμάρια θεωρούνται υπερβολικά χαμηλού βάρους (ELBW). Τα μωρά που ζυγίζουν μεταξύ 1000 γραμμ. και <1500 γραμμ. θεωρούνται πολύ χαμηλού βάρους (VLBW). Τα μωρά που γεννιούνται μεταξύ 1500 γραμμ. και κάτω από 2500 γραμμ. θεωρούνται χαμηλού βάρους (LBW).

οξυγονοθεραπεία: οποιαδήποτε μέθοδος χορήγησης συμπληρωματικού οξυγόνου στο βρέφος.

ρινικός αγωγός (cannula): στενός, εύκαμπτος σωλήνας με απολήξεις για τη μύτη που χρησιμοποιείται για να χορηγεί οξυγόνο στη μύτη του μωρού.

ρινογαστρικός σωλήνας: ένας στενός, εύκαμπτος σωλήνας που εισάγεται μέσω των ρουθουνιών στον οισοφάγο και φθάνει μέσα στο στομάχι, με σκοπό τη χορήγηση τροφής ή την απομάκρυνση αέρα ή υγρών από το στομάχι.

σηπτικό σοκ: μείωση στον καρδιακό ρυθμό ή στην αναπνοή και την αρτηριακή πίεση που οφείλεται σε μια λοίμωξη που έχει εξαπλωθεί σε όλο τον οργανισμό, λόγω μείωσης της λειτουργίας της καρδιάς και άλλων σημαντικών οργάνων.

σηψαιμία: η παρουσία βακτηριδίων ή/και των τοξινών τους στο αίμα.

στοματογαστρικός σωλήνας: ένας στενός, εύκαμπτος σωλήνας ο οποίος εισάγεται μέσω του στόματος στον οισοφάγο και το στομάχι, με σκοπό να τροφοδοτεί με τροφή ή να απομακρύνει αέρα ή υγρά από το στομάχι.

συγγενής (πάθηση): παρούσα / υπάρχουσα από τη γέννηση.

σύμβουλος θηλασμού ή γαλουχίας: ένας επαγγελματίας της υγείας ειδικευμένος σε πρακτικές συμβουλές και τη διαδικασία του θηλασμού.

σύνδροµο αναπνευστικής δυσχέρειας (ΣΑΔ) ή σύνδροµο υαλοειδούς μεµβράνης: νόσηµα του αναπνευστικού των πνευμόνων πρόωρων νεογνών που οφείλεται σε ανεπάρκεια του επιφανειοδραστικού παράγοντα.

συνεχής θετική πίεση αεραγωγών (CPAP): μια μέθοδος υποστήριξης της αναπνοής η οποία διοχετεύει μια σταθερή ροή αέρα στους πνεύμονες του μωρού ώστε να διατηρεί ανοιχτές τις κυψελίδες μετά από κάθε αναπνοή.

τελειόμηνο (βρέφος): που έχει γεννηθεί μεταξύ της 37ης και της 42ης εβδομάδας κύησης.

υπέρταση: υψηλή πίεση του αίματος.

υπερτονία: αυξημένος μυϊκός τόνος.

υπερχολερυθριναιμία (ίκτερος): κίτρινος χρωματισμός του δέρματος που προκαλείται από αύξηση της χολερυθρίνης στο αίμα.

υποξία: ανεπάρκεια οξυγόνου στον οργανισμό.

υποτονία: μειωμένος μυϊκός τόνος.

υψηλού κινδύνου: ένας όρος που χρησιμοποιείται για να περιγράψει άτομα ή καταστάσεις που απαιτούν ιδιαίτερη προσοχή ή/και παρέμβαση έτσι ώστε να προληφθεί η επιδείνωση του προβλήματος.

φυσιοθεραπευτές: επαγγελματίες της υγείας που εργάζονται με τα πρόωρα νεογνά για να τα βοηθήσουν στη νευρομυϊκή τους ανάπτυξη. Συχνά ο ρόλος τους συνεχίζεται στην πορεία της αναπτυξιακής φροντίδας του νεογνού.

φωτοθεραπεία: ειδική θεραπεία με φως για τα μωρά που έχουν ίκτερο, όπου το νεογνό τοποθετείται κάτω από ειδικές φθορίζουσες λάμπες που διασπούν τη χολερυθρίνη έτσι ώστε να αποβληθεί από το σώμα.

χειροκίνητη τεχνητή αναπνοή με ασκό (AMBU): ένα είδος αναπνευστικής υποστήριξης, όπου ένας ασκός προσαρμόζεται σε μια μάσκα η οποία καλύπτει τη μύτη και το στόμα του μωρού και χρησιμεύει στο να διοχετεύει αέρα ή/και οξυγόνο στους πνεύμονες του μωρού.

χολερυθρίνη: ένα προϊόν διάσπασης των ερυθρών αιμοσφαιρίων. Υπερβολικές ποσότητες μπορεί να προκαλέσουν κιτρίνισμα στο χρώμα του δέρματος ή ίκτερο.

χρόνια πνευμονική νόσος (ΧΠΝ): χρόνια αναπνευστικά προβλήματα που προέρχονται από βλάβη του πνευμονικού ιστού λόγω τεχνητού αερισμού των πνευμόνων. Τα παιδιά που χρειάζονται υποστήριξη από αναπνευστήρα ή/και συμπληρωματικό οξυγόνο για περισσότερες από 28 ημέρες παρουσιάζουν αυτή την πάθηση. Επίσης γνωστή και ωςβρογχοπνευµονική δυσπλασία (ΒΠΔ).

υπερηχογράφημα (υπέρηχος): μια μη επεμβατική διαγνωστική τεχνική που παράγει εικόνες των οργάνων με τη βοήθεια ηχητικών κυμάτων υψηλής συχνότητας.

υπαραχνοειδής αιμορραγία: αιμορραγία στην περιοχή γύρω από το εξωτερικό του εγκεφάλου.